Wanneer je gaat beginnen met koken, is het belangrijk dat je enigszins weet wat je doet. Ik heb leren koken toen ik op mezelf ging wonen. Ik had een studio in een studentencampus in de stad waar ik naartoe verhuisde. In het begin kon ik nog net een pakje bamisoep koken en liet ik vaak eten thuisbezorgen. Dit voedingspatroon werd op een gegeven moment te eentonig voor mijn smaak, dus verving ik junkfood langzaam door zelfgemaakt, lekker en gezond eten.
Sinds een aantal jaar woon ik samen met mijn vriend. Hij leert nu pas echt koken in zijn dertiger jaren. Af en toe kookt hij wel wat, en geef ik hem hier en daar (al dan niet gevraagd) een tip.
Dit inspireerde mij om een uitgebreid artikel over koken te schrijven, want er is zoveel te vertellen. Lees het van begin tot eind of pik de dingen eruit die jou interesseren. Veel leesplezier!
Basisuitrusting voor de Keuken
Als je gaat koken, heb je een aantal tools nodig. Je kunt niet alles met alleen je handen doen, Daarom gebruiken we gereedschappen zoals pannen en messen.
Essentiële gereedschappen
- Mes Als je maar één mes kunt aanschaffen, ga dan voor een koksmes. Een koksmes heeft een lemmet van tussen de 18 en 21 cm. Dit is ideaal voor alle snijwerk dat je gaat doen, van kipfilet snijden tot radijsjes. Werk altijd met een scherp mes. Een bot mes is gevaarlijker omdat je snel kunt uitglijden.
- Snijplank Wat snijplanken betreft, zijn er maar twee materialen die je serieus moet overwegen: hout of kunststof. Houten snijplanken zijn beter voor je mes, maar kunststof snijplanken zijn makkelijker schoon te maken. Ze kunnen gewoon in de vaatwasser. Gebruik geen glazen of marmeren snijplanken, want die maken je mes snel bot.
- Pannen Pannen komen in verschillende soorten en maten, allemaal voor hun eigen doeleinden. Ga in ieder geval voor een koekenpan voor bakken en braden, een steelpan voor sauzen en soepen, en een kookpan voor de rest. Dit zijn de meest universele pannen.
- Spatels Om te voorkomen dat hetgeen wat je kookt aanbrandt, heb je spatels nodig om mee te roeren. Dit gebruik je in soepen, sauzen en stoven.
Belang van Kwaliteitsgereedschappen
Mocht je deze items nog niet in huis hebben, let bij het aanschaffen op kwaliteit. Dit beïnvloedt de levensduur van het gereedschap. Een goed mes gaat bijvoorbeeld zo’n 15 jaar mee en een braadpan kan een heel leven meegaan. Zuinig omgaan met je gereedschap is ook belangrijk, maar dat is een ander verhaal.
Extra gereedschappen die het beginnen met koken gemakkelijker maken
Met deze tools kom je al een heel eind, maar om je collectie compleet te maken heb je wat extra’s nodig. Daarnaast zit er veel verschil in kwaliteit van producten, dus daarom heb ik voor sommige meteen mijn aanbevelingen waarvan ik weet dat ze topkwaliteit zijn.
- Braadpannen Bij het kopen van een eerste braadpan, zou ik altijd gaan voor een diameter van 24 cm. Hiermee kun je stoofgerechten of soep maken voor 4 personen. Ook is dit een handige maat voor het bakken van brood. Een merk van braadpannen dat nooit uit de mode gaat en kwalitatief heel sterk is, is Le Creuset. Ze zijn al jaren populair onder professionele koks en gevorderde hobbykoks. Een andere goede optie zijn de pannen van COMBEKK. Deze zijn gemaakt van gerecycled metaal en circulair, iets wat mij persoonlijk aanspreekt.
- Rasp Een rasp is handig voor verschillende gerechten. Je kunt bijvoorbeeld citroen raspen voor een heerlijke citroenaroma in gerechten, nootmuskaat raspen voor een optimale smaak, of kaas raspen over een ovenschotel of door de salade. Als je een rasp aanschaft, zou ik een Microplane aanbevelen. Dit merk brengt hoge kwaliteit raspen op de markt en wordt vaak gekozen in professionele keukens.
- Citroenpers Ik gebruik vaak citroensap in mijn gerechten om een frisse smaak te krijgen. Hiervoor is een citroenpers heel handig. Kies voor eentje met een ingebouwde zeef, zodat je geen zaadjes in je sap krijgt. Als je niet vaak citroensap gebruikt, kun je het ook gewoon met de hand uitpersen. Let wel op dat je de zaadjes eruit vist.
Eenvoudige Recepten voor als je gaat Beginnen met Koken
Het is nu tijd om een recept uit te kiezen om te maken. Hierbij is het belangrijk dat je een heel makkelijk recept kiest, zodat de kans op slagen groot is. Dit is extra belangrijk wanneer je net gaat beginnen met koken. Zoals bij alle nieuwe dingen, begin klein en ga van makkelijk naar moeilijk.
Hieronder vind je een lijstje van hele makkelijke recepten die ideaal zijn voor als je net gaat beginnen met koken:
- Groente tomatensoep: Dit recept heeft veel snijwerk, dus ideaal om te leren snijden.
- Omelet met groente: “Ze kan niet eens een ei bakken” – na dit recept dus wel!
- Wortels uit de oven met een vleugje honing: Als je deze basis onder de knie hebt, kun je bijna alle groenten roosteren. Vervang de wortel en honing voor bieten, pastinaak, venkel, rode kool etc.
- Zelf pastinaakpuree maken: Dit recept is lekker en je hebt hier niet veel vaardigheden voor nodig.
Ingrediënten Kennen en Kiezen
Nadat je een recept hebt uitgekozen, gaan we nu alle ingrediënten verzamelen. Dit klinkt vanzelfsprekend, maar kijk altijd eerst in je voorraadkast, fruitmand, groentela, etc. Vergeet niet het eventuele groente en fruit in de tuin. Ik vergeet soms wel eens dat ik bijvoorbeeld munt in de tuin heb staan, wat een lekkere toevoeging kan zijn in salades.
De rest van de ingrediënten kun je halen bij de supermarkt, toko of groenteboer. Loop ook eens langs een landwinkel, daar hebben ze vaak mooie parels uit de streek. Op het moment dat ik dit schrijf, is het mei en vind je bij veel boerderijwinkels raapstelen en asperges, lekker vers van het land.
Lokaal en seizoensgebonden eten is vrijwel altijd de meest duurzame keuze. Wat lokaal geteeld is, heeft weinig transportkosten. Wat in het seizoen beschikbaar is in de volle grond, heeft vaak weinig energie nodig. Daarnaast is het vaak lekker vers en gezond. Over seizoensgebonden en lokaal eten hebben we andere artikelen op deze website.
Maak een boodschappenlijstje
Het handigste bij het maken van een boodschappenlijstje is om als eerst het groenten en fruit op te schrijven, want daar loop je als eerste langs als je je boodschappen doet in de supermarkt. Daarna kom je bij de kruiden, eventueel vis, vlees en zuivel. Vervolgens olie, zout en specerijen. Gekoelde en ingevroren producten schrijf je op het laatst op. Daartussenin is er plek voor eventuele ultrabewerkte voedingsmiddelen zoals kant-en-klare mixen, chips en snoep. Dit soort producten zou ik niet adviseren, maar eerlijk is eerlijk, ook ik kan de verleiding niet weerstaan en neem toch die fles cassis mee!
Waar moet je op letten bij het kopen van boodschappen?
In de supermarkt heb je vast wel eens gemerkt dat er heel veel te kiezen is. Kijk naar de appels alleen al. Daarom ga ik graag naar de groenteboer die je kan adviseren in de keuzes. In de supermarkt heb je die luxe niet en ben je op jezelf aangewezen. Als je weinig verstand hebt van producten, zijn hier een aantal basistips om kiezen makkelijker te maken.
Aanbiedingen
Als je niet weet welke tomaat je moet kopen, kijk dan eens of er iets in de aanbieding is. Dit is vaak (niet altijd) goedkoper en dan weet je voor de volgende keer of je deze tomaat lekker vindt en vaker wilt kopen.
Kijk of het product en de verpakking niet beschadigd zijn
Soms zitten er zachte plekken op de courgette of vind je schimmel tussen aardbeien. Dit is heel normaal, maar het is niet fijn om thuis te komen en er dan achter te komen dat je het product voor een deel niet meer kunt gebruiken. Controleer daarom altijd even op plekjes. Een onbeschadigde verpakking zorgt ervoor dat de kwaliteit van de producten behouden blijft.
Rijpheid en houdbaarheidsdatum
Bij het uitkiezen van de ingrediënten is het handig om in je achterhoofd te houden wanneer je het gaat gebruiken. Ga je vandaag jam maken van rood fruit, dan kun je beter zacht fruit kiezen. Ga je het pas morgen of overmorgen eten, kies dan voor een bakje met wat steviger fruit. Hetzelfde geldt voor producten met een houdbaarheidsdatum. Vaak zie je dat mensen een product met de langste houdbaarheidsdatum kiezen, maar als je het product dezelfde dag of binnenkort gaat eten, heeft dat weinig zin. Sterker nog, als je yoghurt ziet die bijna over datum is maar die je dezelfde dag nog gaat opeten, kies dan daarvoor. Dit helpt bij het verminderen van verspilling, wat een duurzame keuze is.
Niet alles wat blinkt is goud
Dit geldt ook in de supermarkt. Mooie woorden op de voorkant van de verpakking kunnen misleidend zijn. Kijk daarom altijd op de ingrediëntenlijst op het etiket. Maar ook voor producten zonder verpakking geldt dit spreekwoord. Neem een glanzende citroen bijvoorbeeld. Hiervoor is vaak een waxlaag aangebracht om ze zo mooi te laten glimmen. Deze laag is lastig te verwijderen. Koop daarom gewoon biologische, doffe citroenen waarvan je de schil na even boenen meteen kunt gebruiken. Daar zit namelijk alle smaak in!
Met deze tips kun je met meer vertrouwen boodschappen doen en de beste keuzes maken voor jouw maaltijden.
Voorbereiding is het halve werk
We zijn weer terug in de keuken. Nu je alle tools en ingrediënten in huis hebt, kunnen we bijna starten. Een goed georganiseerde keuken maakt het koken niet alleen makkelijker, maar ook aangenamer. Hier zijn enkele tips om je keuken efficiënt in te richten.
Houd je werkruimte schoon en opgeruimd
Een opgeruimde werkruimte is essentieel. Zorg dat je aanrecht altijd vrij is van onnodige spullen. Dit geeft je voldoende ruimte om te snijden, mengen en koken. Maak je aanrecht regelmatig schoon met een vochtige doek en een mild schoonmaakmiddel.
Je gereedschappen
Houd je kookgereedschappen binnen handbereik. Bewaar messen, spatels en lepels in een lade of op een magneetstrip boven je werkblad. Pannen en potten kun je ophangen aan haken of bewaren in een kast dichtbij het fornuis.
Zorg voor goede verlichting
Goede verlichting is cruciaal in de keuken. Zorg voor voldoende licht boven je werkblad, kookplaat en gootsteen. Dit maakt het snijden, koken en schoonmaken veiliger en makkelijker.
Mise en Place
Mise en place is een concept uit de professionele keuken. Hiermee worden de voorbereidende werkzaamheden mee bedoeld. Dit omvat alles wat je kunt doen voordat je daadwerkelijk gaat beginnen te koken. Deze aanpak is ook handig in je eigen keuken. Hierdoor voorkom je dat je bijvoorbeeld nog champignons aan het snijden bent terwijl de pan al warm is en je al aan het koken bent. Dit raden we ten zeerste af als je een beginnende kok bent. Omdat dit onnodige stress kan opleveren.
Door alles klaar te hebben voordat je gaat beginnen met koken, verbeter je je kookervaring. Je weet wat je moet doen en hebt alles binnen handbereik wanneer je het nodig hebt. Zo hoef je niet steeds op jezelf te wachten. Binnen mise en place horen de volgende taken.
Grondig doorlezen van het recept
Start altijd met het lezen van het recept. Zorg dat je precies weet welke ingrediënten en hoeveelheden je nodig hebt. Dit helpt je om de juiste voorbereidingen te treffen en voorkomt verrassingen tijdens het koken.
Verzamel en weeg alle ingrediënten
Haal alle benodigde ingrediënten uit je voorraadkast, koelkast en tuin. Weeg en meet ze nauwkeurig af volgens het recept. Dit bespaart tijd tijdens het koken en zorgt voor consistentie in je gerechten.
Marineren indien nodig
Als je vlees, vis of tofu moet marineren, doe dit dan ruim van tevoren. Dit geeft de smaken de tijd om goed in te trekken. Zet de gemarineerde ingrediënten in de koelkast totdat je ze nodig hebt.
Was en droog groenten en fruit
Was alle groenten en fruit grondig onder koud stromend water om vuil en pesticiden te verwijderen. Droog ze vervolgens met een schone doek of keukenpapier. Dit voorkomt dat overtollig water je gerecht verzuipt.
Snijden en hakken
Snijd alle ingrediënten zoals aangegeven in het recept. Gebruik de juiste snijtechnieken voor elk type groente of fruit. Bijvoorbeeld:
- Julienne: Dunne reepjes, ideaal voor salades en roerbakgerechten.
- Brunoise: Kleine blokjes, perfect voor soepen en sauzen.
- Plakken: Handig voor ovenschotels, pizzas en sandwiches.
Leg de gesneden ingrediënten in aparte kommen of op borden, afhankelijk van wanneer je ze nodig hebt tijdens het koken. Dit zorgt voor een georganiseerde werkomgeving.
Alle ingrediënten klaarzetten
Na al het snijden, marineren en schoonmaken komt de laatste stap van de mise en place: alles klaarzetten. Zet al je ingrediënten binnen handbereik, gesneden en wel, in kommetjes, schaaltjes of bordjes.
Beginnen met koken: Handige Kooktechnieken
Er zijn veel kooktechnieken. Maar voordat je in de stress schiet en denkt: “Oh, moet ik die allemaal leren om te kunnen koken?” Het antwoord is nee, velen daarvan hoef je niet dagelijks te gebruiken. Sterker nog, in 80% van de gevallen heb je maar 20% van de kooktechnieken nodig.
Om je een eindje op weg te helpen, leggen we je de meest gebruikte kooktechnieken uit.
Bakken in een pan
Bakken in een pan doe je meestal op hoge temperaturen met een beetje vet zoals olie of boter. Dit is ideaal voor het maken van een omelet of pannenkoek en het bereiden van vlees, vis of groenten. Bij bakken hoeft je eten slechts een paar keer gedraaid te worden. Dit doe je met een spatel, tang of het door de lucht te flippen met een soepele haalbeweging.
Als je vis of vlees gaat bakken, zorg er dan voor dat je het eerst hebt drooggedept. Anders kan het flink gaan spetteren in de pan.
Bakken in de oven
Bakken in de oven gebeurt ook op hoge temperaturen maar doe je meestal met producten die zijn gemaakt van bloem en meel. Deze hebben meestal nog geen vaste structuur en worden gevormd in de oven. Dit is anders dan roosteren, wat je ook in de oven doet op hoge temperaturen, alleen dan met producten die al een structuur van zichzelf hebben, zoals groenten en vlees.
Koken
Het woord koken wordt vaak gebruikt om aan te geven dat je een maaltijd gaat bereiden, maar het is ook een kooktechniek. Koken is namelijk het bereiden van voedsel in kokend water of een andere vloeistof, zoals bouillon. Rijst en pasta worden vaak gekookt, maar je kunt dit ook doen met groenten en sommige soorten vis en vlees. Om energie te besparen breng je het water met een deksel op de pan aan de kook. Hierdoor verkort je de tijd om het vloeistof aan de kook te brengen.
Stoven
Stoven is een kookmethode waarbij voedsel langzaam wordt bereid in een kleine hoeveelheid vloeistof bij lage temperaturen. Dit is ideaal voor het maken van stoofschotels, braadstukken en soepen. Hiervoor breng je het gerecht eerst aan de kook. Vervolgens verlaag je de hitte om het geheel zachtjes te laten pruttelen. Dit zorgt voor een gelijkmatige smaakontwikkeling en een mals resultaat.
Mooi opmaken van het bord
Je hebt het gedaan, je gerecht is klaar! Je hoeft het nu alleen nog maar op te dienen. Natuurlijk kun je het gerecht zo op een bord schuiven, maar hoe zonde is het om zoveel moeite te steken in het bereiden en vervolgens het opmaken over te slaan?
Het opmaken is het met aandacht en tact neerleggen van je gerecht op het bord. Hier zijn een aantal punten waar je op kunt letten bij het mooi presenteren van je gerecht op de eettafel.
Welk bord je kiest voor welk gerecht
Welke kom, bord of schaal je kiest om je gerecht op te serveren, maakt een wereld van verschil voor hoe het eruit komt te zien. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Soep: Gebruik een diepe kom of een soepbord met een brede rand. Dit voorkomt morsen en geeft ruimte voor garnering zoals verse kruiden of een scheutje room.
- Salades: Kies een platte schaal of een ondiepe kom. Dit zorgt ervoor dat de salade ingrediënten goed zichtbaar zijn en niet samengedrukt worden.
- Pasta: Een groot, plat bord werkt het beste. Dit geeft ruimte om de pasta mooi neer te leggen en de saus en toppings goed tot hun recht te laten komen.
- Vleesgerechten: Gebruik een groot, plat bord. Dit geeft je de mogelijkheid om het vlees te trancheren (bepaalde manier van snijden) en te presenteren naast de bijgerechten.
- Desserts: Voor desserts kun je kiezen voor kleinere borden of schotels. Voor bijvoorbeeld taart werkt een plat bord goed, terwijl je voor ijs een diep bord of kom kunt gebruiken.
Werk in de hoogte
Dit is de eerste regel die ik leerde toen ik in een restaurant ging werken als kok. Ik moest salades opmaken en in plaats van alles in een laag op het bord te leggen, maakte ik als het ware een bolletje en legde het op het bord neer. Daarbovenop de sla kwamen dan de andere ingrediënten, zoals bietjes, kaas, zalm, etc.
Door in de hoogte te werken creëer je diepte in het gerecht en komt het er wat chiquer uit te zien. Leg lichte ingrediënten bovenop zodat je kunstwerkje niet naar beneden stort. Zorg er ook voor dat de hoofdingrediënten in het zicht liggen.
Kleuren, textuur en contrast
Speel met kleuren en contrast om je gerecht interessant te maken. Hiervoor kun je op het laatst nog een beetje kruiden en olie toevoegen voor wat extra groen of een glinstering. Wat ook goed doet op een gerecht is aceto balsamico en zeezoutvlokken.
Beginnen met Koken en Blijven Oefenen
Een goede kok worden kost tijd. Straf jezelf niet af als het de eerste paar keer niet lukt. Blijf oefenen, en met een beetje geduld zal je merken dat het vanzelf beter gaat. Fouten maken mag, en ik raad het zelfs aan, want zo leer je het beste hoe het wel moet. En wat er gebeurt als je dingen anders doet, wie weet ontdek je wel nieuwe technieken die je kunt gebruiken. Uiteindelijk zul je je eigen stijl van koken vinden. Dus experimenteer erop los en geniet van het proces. Koken is leuk, en je kunt je creativiteit de vrije loop laten.
Voor meer inspiratie, vooral wanneer je de basis onder de knie hebt, kun je lezen over de voordelen van seizoensgebonden koken. Dit artikel kan je inspireren en laten zien waarom koken met seizoensgebonden ingrediënten niet alleen lekkerder, maar ook duurzamer is. Lees hier meer over de voordelen van seizoensgebonden koken.
